នៅប្រទេសកម្ពុជាយើងសំបូរទៅដោយប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលពោពេញ
ទៅដោយក្បូក្បាច់រចនាជាច្រើនពន់ពេក
Thursday, September 23, 2010
Sunday, September 19, 2010
សំណើច
សំណើចពិតជាមានសារះប្រយោជន៏សំរាប់មនុស្សគ្រប់ៗគ្នាបើគា្ននសំណើចមនុស្ស
គ្រប់រូបមិនអាចរស់នៅបានដោយសុខស្រួលនោះទេ។ ពេលនេះខ្ញុំនាំទស្សនិកជនស
មកទស្សនាសំណើចដូចខាងក្រោម៖
គ្រប់រូបមិនអាចរស់នៅបានដោយសុខស្រួលនោះទេ។ ពេលនេះខ្ញុំនាំទស្សនិកជនស
មកទស្សនាសំណើចដូចខាងក្រោម៖
រកការងាធ្វើ
ផ្លយ ៖ សួស្ដី ផ្លូញ មួយរយៈនេះដូចជាមិនសូវបានជួបមុខឯង?ផ្លូញ ៖ តាំងពីទទួលសញ្ញាប័ត្រមករត់រកការងារធ្វើមិនបានសោះសំឡាញ់
ផ្លយ ៖ ក្រែងល៏ ឯងរើសរកតែការងារល្អៗ បានប្រាក់ច្រើនទេដឹង?ផ្លូញ ៖ មិនរើសណាស់ណាទេ ស្អីក៏បាន ឲ្យតែចំកន្លែងខ្លាញ់ ល្មមរស់នៅសមរម្យដូចគេដូចឯងទៅជាការគ្រប់គ្រាន់ណាស់ហើយ…ផ្លយ ៖ ចំកណ្ដាលកៅឪហើយ បងជីដូនមួយគ្នាទើបនិងបើកហាងគុយទាវពិសេស គេត្រូវការអ្នកលាងចាន ២-៣នាក់ ចំគ្នាជួយនិយាយឲ្យ…!ផ្លូញ ៖ ពុទ្ធោ! ទីនោះឬ កន្លែងខ្លាញ់…?ផ្លយ ៖ !!!???
ផ្លយ ៖ ក្រែងល៏ ឯងរើសរកតែការងារល្អៗ បានប្រាក់ច្រើនទេដឹង?ផ្លូញ ៖ មិនរើសណាស់ណាទេ ស្អីក៏បាន ឲ្យតែចំកន្លែងខ្លាញ់ ល្មមរស់នៅសមរម្យដូចគេដូចឯងទៅជាការគ្រប់គ្រាន់ណាស់ហើយ…ផ្លយ ៖ ចំកណ្ដាលកៅឪហើយ បងជីដូនមួយគ្នាទើបនិងបើកហាងគុយទាវពិសេស គេត្រូវការអ្នកលាងចាន ២-៣នាក់ ចំគ្នាជួយនិយាយឲ្យ…!ផ្លូញ ៖ ពុទ្ធោ! ទីនោះឬ កន្លែងខ្លាញ់…?ផ្លយ ៖ !!!???
កីឡា
តើបាល់ទាត់វិវត្តយ៉ាងណាខ្លះ?
ពួករ៉ូម៉ាំង និងក្រិកបុរាណជាអាណាចក្រមួយចូលចិត្តលេងកីឡាគ្រប់ប្រភេទ ជាពិសេសប្រភេទកីឡាដែលប្រើដោយជើង។ កីឡាប្រភេទនេះត្រូវបានពួករ៉ូម៉ាំងហៅថា Harpastum ដែលគេគិតថាពាក្យនេះបានមកពីភាសាក្រិក Episkyros។
ក្រោយមកនៅក្នុងសៀវភៅក្បួនកងទ័ពចិន Zhan Guo Ce ក៏បានចងក្រងពីកីឡាប្រភេទនេះដែរនៅចន្លោះសតវត្សទី ៣ ដល់ទី ១ មុនគ្រឹស្តសករាជ ដែលត្រូវបានគេហៅជាភាសាចិនថា Cuju ។ Cuju ជាប្រភេទកីឡាម្យ៉ាង ដែលគេលេងដោយការទាត់បាល់ដែលធ្វើពីស្បែកសត្វចូលទៅរន្ធដ៏តូចមួយដែលធ្វើពីកំណាត់សូត្រ ហើយត្រូវបានគេចងព្យួរដោយមានកម្ពស់ខ្ពស់ពីដីប្រវែង ៩ ម។ មកដល់សម័យរាជវង្ស Han (206 BC-220 AD) Cuju ក៏ត្រូវបានគេរៀបចំឲ្យមានលក្ខណៈជាស្តង់ដារ ហើយក៏បានផ្សព្វផ្សាយដល់ប្រទេសជប៉ុន និងកូរ៉េ។
Cuju ភាសាជប៉ុនត្រូវបានគេហៅថា Kemari និងមានការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងនៅសម័យកាល Asuka ហើយកីឡាប្រភេទនេះត្រូវបានគេនិយមលេងនៅរជ្ជកាលអធិរាជជប៉ុនក្យូតូក្នុងឆ្នាំ ៦០០ ក្រោយគ្រិស្តសករាជ។ Kemari ត្រូវបានគេលេងដោយមានមនុស្សឈរជារង្វង់ ហើយទាត់បាល់ដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកដោយព្យាយាមមិនឲ្យបាល់ធ្លាក់ដល់ដី។ កីឡាប្រភេទនេះ ទំនងជាមានភាពសាបរលាបនៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សទី ១៩ និងត្រូវបានធ្វើឲ្យរស់រានឡើងវិញនៅឆ្នាំ ១៩០៣ ហើយបច្ចុប្បន្ននេះត្រូវបានគេនិយមលេងជាទូទៅនៅគ្រប់កម្មវិធី។
ក្រៅពីការលើកឡើងពីខាងលើ គេឃើញថាមានឯកសារយោងជាច្រើនដែលនិយាយលើកឡើងពីការលេងកីឡាបាល់ទាត់មានតាំងពីសម័យបុរាណកាលមកម្ល៉េះដែលកីឡាប្រភេទនេះ ត្រូវបានគេលេងដោយជនជាតិដើមភាគតិចនៅស្ទើរតែគ្រប់ទីកន្លែងនៅជុំវិញពិភពលោក។
នៅមជ្ឈិមសម័យពីសតវត្សទី ៥ ដល់ទី ១៥ គេឃើញថាបាល់ទាត់ទទួលបានប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំងនៅអឺរ៉ុបជាពិសេសនៅប្រទេសអង់គ្លេស ដែលគេគិតថាប្រហែលជានាំមកដោយពួករ៉ូម៉ាំងដែលបានចូលមកកាន់កាប់ប្រទេសអង់គ្លេសនាសម័យកាលនោះ។
William FitzStephen ដែលជាអាចារ្យសាសនាបានបរិយាយលម្អិតពីកីឡាប្រភេទនេះ នៅចន្លោះឆ្នាំ១១៧៤ ដល់ ១១៨៣ដោយបាននិយាយលើកឡើងពីសកម្មភាពរបស់យុវជននៅទីក្រុងឡុងដ៍ដែលនាំគ្នាលេងកីឡានេះនៅក្នុងពិធីប្រចាំឆ្នាំមួយដែលមានឈ្មោះថា Shrove Tuesday។ FitzStephen បានពិពណ៌នាថា ក្រោយពេលទទួលទានអាហារថ្ងៃត្រង់រួច ក្រុមយុវជនក្មេងៗនៅក្នុងទីក្រុងនាំគ្នាទៅទីវាល និងនាំគ្នាលេងកីឡាមួយប្រភេទដែលប្រើតែជើង ហើយជនដែលមានវ័យចំណាស់ៗនិងអ្នកដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិស្ដុកស្ដម្ភ ជិះនៅលើខ្នងសេះទស្សនាការប្រកួតនោះយ៉ាងសប្បាយរីករាយ។
ទន្ទឹមនឹងនោះដែរនៅមានរឿងរ៉ាវជាច្រើនទៀត ដែលបានចារជាភាសាឡាតាំងដែលនិយាយពីបាល់ទាត់នៅចុងសតវត្សទី ១៥ នៅតំបន់ Cawston ក្នុងស្រុក Nottinghamshire នាប្រទេសអង់គ្លេស។
នៅក្នុងសៀវភៅសរសេរដោយលោក Francis Willughby នៅឆ្នាំ ១៦៦០ ក្រោមចំណងជើងថា Book of Games បាននិយាយរាប់រាប់យ៉ាងលម្អិតពីសកម្មភាពនៃការចូលរួមលេងកីឡាបាល់ទាត់នៅលើទីវាល និងការដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់នូវបង្គោលទីដើម្បីកំណត់បាល់ចេញឬចូល។ នៅក្នុងសៀវភៅនោះគេបាននិយាយដល់ទំហំនៃទីលានសម្រាប់ធ្វើការប្រកួត ការជ្រើសរើសកីឡាករសម្រាប់ចាំទី និងការបែងចែកតួនាទីកីឡាករក្នុងក្រុមទៅតាមសមត្ថភាពរបស់គេម្នាក់ៗ។ Willughby ជាមនុស្សដំបូងគេដែលបានសរសេរចងក្រងសៀវភៅនិយាយពីច្បាប់វិន័យបាល់ទាត់ដំបូងគេ។
សាលារៀននៅអង់គ្លេសជាកន្លែងដំបូងគេដែលបង្កើតឲ្យមានច្បាប់វិន័យប្រកួត ក្នុងនោះបានកំណត់ឲ្យមានបាល់អកហ្សឺ (offside) នៅចុងសតវត្សទី ១៨ ហើយច្បាប់នេះក៏មានការកែប្រែនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៨១០ ដល់ ១៨៥០។ ច្បាប់ដំបូងដែលគេស្គាល់ជាទូទៅមានឈ្មោះថា Eton ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ និង Aldenham ក្នុងឆ្នាំ ១៨២៥។នៅដើមសតវត្សទី ១៩ ប្រជាជនវណ្ណៈកម្មករនៅប្រទេសអង់គ្លេសត្រូវធ្វើការ ៦ ថ្ងៃក្នុងមួយសប្ដាហ៍ និងលើសពី ១២ ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ។ ពួកគេមិនមានពេលវេលាច្រើនដើម្បីចូលរួមលេងកីឡាកម្សាន្ត នោះទេ។ នៅសម័យនោះកុមារជាផ្នែកមួយនៃកម្លាំងពលកម្ម ហើយការលេងកីឡាបាល់ទាត់នៅតាមដងផ្លូវនៅថ្ងៃ Feast Day ក៏មានការធ្លាក់ចុះ។ ក្មេងៗដែលរៀននៅតាមសាលារបស់រដ្ឋបានរួចផុតពីការងារពលកម្ម និងបានក្លាយទៅជាអ្នកដែលបានបង្កើតឲ្យមានច្បាប់ប្រកួតនេះឡើង។
បាល់ទាត់ត្រូវគេយកទៅលេងកម្សាន្តនៅតាមបណ្ដាសាលាសាធារណៈជាច្រើន នៅប្រទេសអង់គ្លេស ដើម្បីជាមធ្យោបាយជំរុញឲ្យមានការប្រកួតប្រជែងគ្នា និងដើម្បីធ្វើឲ្យរាងកាយមាំមួន។ សាលានិមួយៗត្រូវកំណត់ច្បាប់ប្រកួតដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដោយសាលាខ្លះគាំទ្រឲ្យការប្រកួតនោះអាចប្រើដៃបានដូចជាកីឡា Rugby នាពេលបច្ចុប្បន្នអញ្ចឹងដែរ ឯសាលាខ្លះទៀតតម្រូវឲ្យទាត់ ឬបណ្ដើរតែប៉ុណ្ណោះ។ រហូតមកដល់ពាក់កណ្ដាលឬចុងសតវត្សទី ១៩ ទើបច្បាប់វិន័យប្រកួតបាល់ទាត់សម័យទំនើបត្រូវបានបង្កើតឡើង ដែលវាបានជួយកីឡាប្រភេទនេះកាន់តែមានភាពរៀបរយ និងមានភាពសុក្រឹត។
កីឡាបាល់ទាត់ជាប្រភេទកីឡាដ៏ពេញនិយមទាំងការទស្សនា និងការចូលរួមប្រកួត ហើយត្រូវគេមើលឃើញថាមានការចូលចិត្តលេងនៅគ្រប់ច្រកល្ហកពាសពេញពិភពលោក ជាពិសេសនៅ រីឯការប្រកួតបាល់ទាត់ពិភពលោកក្លាយជាព្រឹត្តិការណ៍កីឡាដ៏ធំបំផុតប្រចាំទ្វីបសម្រាប់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
តំបន់អឺរ៉ុប
Subscribe to:
Posts (Atom)